Po 130 latach zjednoczonego Pomorza w ramach Królestwa Prus oraz III Rzeszy Niemieckiej następuje podział Pomorza.
Do podziału na dwie części doszło w wyniku konferencji w Poczdamie, która kończyła II Wojnę Światową. Pomorze zostało podzielone na linii rzeki Odry. Zachodnia część Prowincji Pomorze (Provinz Pommern) znalazła się w radzieckiej strefie okupacyjnej Niemiec. Późniejsza Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD), część wschodnia przypadła Polsce.
(Mecklenburg)-Vorpommern (Meklemburgia)-Pomorze Przednie
W roku 1945 po zachodniej stronie Odry panowały minorowe nastroje. Nie tylko z przegranej wojny, ale również utraty stolicy Provinz Pommern – Szczecina. Można to wyczytać ze słów ostatniego niemieckiego Burmistrza Szczecina Ericha Wiesnera:
Sytuacja ta wymusiła, że zachodniej części przywrócono historyczną nazwę z 1648 roku czyli po podziale dawnego Księstwa Pomorskiego – Vorpommern (Pomorze Przednie). Nazwa za bardzo kojarzyła się z Pomorzem Tylnym (od 1945 polskim Pomorzem Zachodnim), że w lipcu 1945 (od 5 lipca Szczecin oficjalnie zostaje przyznany Polsce) Pomorze Przednie zostaje przyłączone do Meklemburgii tworząc Land Meklemburgia-Pomorze Przednie. By do końca wymazać związki z polskim Pomorzem w roku 1947 wykreślono z nazwy Pomorze Przednie
Land Meklemburgia funkcjonował do 1952 gdy reforma administracyjna w NRD zlikwidowała kraje związkowe. W miejsce kraju związkowego Meklemburgia rząd NRD utworzył trzy okręgi: Rostock, Schwerin i Neubrandenburg. Zmiana ta spowodowała, że po stronie zachodniej dawnego Księstwa Pomorskiego zaczął się proces zacierania granic dawnego Pomorza.
Pamięć o Pomorzu zachowała się jedynie w nazwie Pomorskiego Kościoła Ewangelickiego utworzonego w roku 1947 wywodzącego się z tzw. Unii Staropruskiej obejmującej niegdyś całe Pomorze. Jednak w roku 1968 i tutaj wykreślono z nazwy przymiotnik Pomorski. Kościół przybrał nazwę Gryfijski Kościół Krajowy (Landeskirche Greifswald). Dopiero po 17 latach można było wspomnieć o historii Pomorza przy okazji uroczystości ku czci pomorskiego reformatora Jana Bugenhagena.
Po zjednoczeniu Niemiec w roku 1990 utworzono ponownie Land Meklemburgia-Pomorze Przednie (Mecklenburg-Vorpommern). Jednakże tuż po zjednoczeniu pojawiły się wątpliwości co do ponownego połączenia Meklemburgii z Pomorzem Przednim. Przeciwnicy tego rozwiązania podkreślali nikłe związki obu części Landu. Głosy te pojawiają się do dzisiaj. Głównym argumentem przeciwników jest tak, jak na początku lat 90 ub. wieku połączenie komunikacyjne Pomorza Przedniego ze stolicą Landu – Schwerinem. Łatwiej jest dojechać do stolicy Niemiec – Berlina czy polskiego Szczecina.
Stąd w sierpniu 2019 pojawiły się pomysły powołania polsko-niemieckiej aglomeracji skupionej wokół Szczecina. Jednym z tych argumentów jest właśnie komunikacja. Dogodniej jest dojechać do Szczecina niż Schweina. Ponadto zwolennicy tego pomysłu podkreślają nikłe zainteresowanie i Schwerina, i Berlina Pomorzem Przednim. Ta część Niemiec wiąże swoją przyszłość z dawną stolicą Księstwa Pomorskiego oraz Prowincji Pomorze – Szczecinem.
Pomorze Zachodnie – Województwo Zachodniopomorskie
Po wschodniej stronie rzeki Odry decyzją z 14 marca w 1945 r. Rządu tymczasowego powołano Okręg III – Pomorze Zachodnie. Okręg obejmował oprócz ziem Pomorza także fragment Ziemi Lubuskiej oraz polskiej części Łużyc (dzisiejsza większa część województwa lubuskiego).
Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 maja 1946 r. ws. tymczasowego podziału administracyjnego Ziem Odzyskanych (Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177) w 28 czerwca 1946 r. utworzono nowe województwo szczecińskie ze stolicą w Koszalinie. Z czasem przeniesioną do Szczecina. Województwo w tym kształcie funkcjowwało do roku 1950, gdy wydzielono Województwo koszalińskie ze stolicą w Koszalinie. Kolejny podział ziem dawnego Księstwa Pomorskiego nastąpił w roku 1975, gdy ze wschodniej części województwa koszalińskiego wydzielono województwo słupskie.
W związku z reformą administracyjną 1 stycznia 1999 zostało powołane Województwo Zachodniopomorskie, które utworzono z następujących części administracyjnych:
- województwa szczecińskiego (w całości)
- województwa koszalińskiego (w całości)
- województwa gorzowskiego (gminy powiatów choszczeńskiego i myśliborskiego)
- województwa pilskiego (gminy powiatu wałeckiego)
- województwa słupskiego (3 gminy powiatu sławieńskiego: Sławno (gmina miejska), Sławno (gmina wiejska) i Postomino)
Pomimo starań by w skład nowego województwa weszły historyczne ziemie Księstwa Pomorskiego czyli ziemia słupska, miasto Słupsk zostało włączone w skład Województwa Pomorskiego z siedzibą w Gdańsku.
Podział dokonany w roku 1999 do dnia dzisiejszego budzi kontrowersje. Grupa mieszkańców skupionych wokół Koszalina i Słupska stara się o powołanie Województwa Środkowopomorskiego. Jednak jak dotąd bez powodzenia.
Województwo Zachodniopomorskie w znacznej części utworzone jest z dawnych ziem Księstwa Pomorskiego oraz utworzonego w 1648 roku Pomorza Tylnego. Ponadto przyłączono tereny, które kiedyś przynależały do Wielkopolski oraz Nowej Marchii (dawnej ziemi lubuskiej).
Obecnie w ramach Unii Europejskiej i dobrej współpracy przygranicznej nie odczuwamy, tego że dawne ziemie Księstwa Pomorskiego dzieli granica. Poza naturalną przeszkodą czyli Odrą możemy ją swobodnie przekraczać w dowolnym miejscu. O tym, że tereny po obu stronach Odry łączyła wspólna historia zauważamy w heraldyce wielu polskich i niemieckich miejscowości. W wielu z nich znajduje się Gryf dynastii Gryfitów. Dynastii, która rządziła przez blisko 600 lat Księstwem Pomorskim I co za tym idzie Pomorzem. Ich Gryf znajduje się w herbie polskiego Pomorza Zachodniego oraz niemieckiego Vorpommern.
Przypis:
*Pomorze Zachodnie poprzez wieki, pod redakcją Jana M. Piskorskiego, Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin, 1999
Źródło:
1. Pomorze Zachodnie poprzez wieki, pod redakcją Jana M. Piskorskiego, Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin, 1999
2. Encyklopedia Szczecina tom 1, P-Ż, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2000
3. Wikipedia
Dawid Klich | 19.10.2019, 21:59 | Historia