27 listopada roku pańskiego 1620 umiera bezpotomnie Franciszek książę szczeciński z dynastii Gryfitów
Równo 400 lat umiera jeden z ostatnich przedstawicieli pomorskiej dynastii Gryfitów. Franciszek urodził się w Bardzie (dzisiejsze Barth w Meklemburgii-Pomorze Przednie) 24 marca 1577. Był czwartym dzieckiem, oraz drugim męskim potomkiem Bogusława XIII (księcia pomorskiego) i Klary brunszwickiej. Starszy od niego był Filip II zleceniodawcą Wielkiej Mapy Księstwa Pomorskiego. Podobnie jak starszy brat Franciszek otrzymał solidnie wykształcenie. Jednak to nie nauka była jego celem w życiu. Nad nią cenił sztukę wojenną tj. fechtunek i jazdę konną.
W armii cesarskiej
Franciszek liczący sobie zaledwie 15 wiosen w roku 1592 zostaje wybrany po swoim wujku Kazimierzu VII na następcę w księstwie-biskupstwie kamieńsko-kołobrzeskim. W wieku lat 17 wyrusza w podróż po Węgrzech, zawędrował nawet do Wiednia. Tam zaciąga się do armii cesarskiej. Służył pod rozkazami arcyksięcia Macieja Habsburga. Po zakończeniu służby podróżuje po Europie Zachodniej. W 1602 zostaje roku wybrany na administratora sekularyzowanego księstwa biskupiego w Kamieniu. Do kraju wraca jednak 2 później. W1604 rusza do swojego szwagra w Kurlandii.
Szwedzka propozycja
W 1606 roku Franciszek zostaje wplątany w wewnętrzne spory dynastii Wazów. Wazowie w tym czasie panowali na tronie szwedzkim (Karol IX Waza) oraz polskim (Zygmunt III Waza). W tymże roku Karol IX składa propozycję powołania przez Franciszka 3 tys piechurów i 1 tys jazdy. Franciszek miał również ruszyć na wojnę z Zygmuntem III Wazą. Pod naciskiem członków rodziny Gryfitów Franciszek nie zdecydował się na wspólną walkę u boku Szwedów z Zygmuntem III Wazą.
Dalsze podróże
Książę Franciszek nie będąc bezpośrednio zaangażowany w sprawy polityczne Księstwa Pomorskiego kontynuuje swoje podróże po Europie. W lipcu 1607 roku zawitał na dwór cesarki w Pradze. Spotkał się również z cesarzem Rudolfem. Następnie zwiedza Czechy, Frankonię, Nadrenię, Wirtembergię, Szwajcarię, Francję. Zwiedza również Wyspy Brytyjskie – Anglię i Szkocję. W drodze powrotnej odwiedza Niderlandy. Do kraju wraca dopiero 1610. W tym też roku zaślubia Zofię księżną saską.
Przygotowania do wojny
Pomnik Albrechta von Wallensteina, Frýdlant, Republika Czeska
Źródło: własne
23 maja 1618 w Czechach wybucha 30-letni konflikt – wojna trzydziestoletnia. Ostrożny Franciszek postanawia przygotować Księstwo Pomorskie. W związku z tym już w 1619 r. wzywa pomorskie rycerstwo, szlachtę oraz miasta na przegląd do wsi Poczernin pod Stargardem . W tym samym czasie w Szczecinie rozpoczął również budowę arsenału. Z całego Księstwa nakazuje dostarczyć działa armatnie, przetapiać stare. Podniósł również podatki. Napotkał wielki opór szlachty oraz miast pomorskich. Opór ten okazał się tragiczny w skutkach. Słabe i nieprzygotowane Księstwo Pomorskie staje się łatwym celem dla wojsk cesarskich dowodzonych Albrechta von Wallensteina. Następca Franciszka młodszy brat Bogusław XIV w 1627 zostaje zmuszony do zakwaterowania wojsk cesarskich pod dowództwem wspomnianego Wallensteina. Pomorze zostaje spustoszone.
Proces Sydonii
Równocześnie do tych wydarzeń z Poczernina rozpoczyna się śledztwo najsłynniejszej pomorskiej czarownicy Sydonii z roku Borcków. Wg opowieści krążących po Pomorzu Sydonia miała rzucić klątwę na ród Gryfitów. O Borckównej przypomniano sobie po śmierci 3 lutego 1618 księcia Filip II. Franciszek każe aresztować i doprowadzić na śledztwo Sydonię. Przebywająca w Marianowie Sydonia zostaje więc aresztowana i najprawdopodobniej osadzona w Zamku Oderburg pod Szczecinem (ówcześnie leżący poza granicami Szczecina, dziś to osiedle Grabowo). Sydonia zostaje skazana na śmierć poprzez ścięcie, a następnie na stos. Wyrok wykonano w 19 sierpnia 1620 w Szczecinie. Franciszek umiera 3 miesiące później 27 listopada 1620. Następcą Franciszka zostaje Bogusław XIV.
Epilog
17 lat później 10 marca 1637 w Szczecinie bezpotomnie umiera młodszy brat Franciszka – Bogusław XIV. Bogusław XIV Był ostatnim z rodu Gryfitów, kończąc tym sam niemal 600-letnią historię pomorskiego rodu Gryfitów.
Księstwo Pomorskie formalnie upada 10 lat później. W 1648 w wyniku traktatu pokojowego z Osnabrück Księstwo zostaje podzielone linią rzeki Odry na część Szwedzką (Pomorze Przednie niem. Vorpommern) oraz Brandenburską (Pomorze Tylne niem. Hinterpommern).
Źródło:
1. Encyklopedia Szczecina tom 1, A-0, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
2. wikipedia.pl
3. pomeranica.pl
Źródło fotografii:
Encyklopedia Szczecina tom 1, A-0, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
