Był największym kościołem Szczecina. Miejscem spoczynku panującej Pomorzem dynastii Gryfitów. Dziś niewielu mieszkańców Szczecina wie o istnieniu największego Kościoła w mieście.
Kształt Kolegiaty Mariackiej
Historia Kościoła pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny zaczyna się w 1263 gdy Barnim I funduje w miejscu wcześniejszej kaplicy kościół pod w tym samym wezwaniem. Rozpoczynając tym samym blisko 500 letnią historię. Historię niezwykle ciekawą i tragiczną jednocześnie.
Świątynia zyskała formę trzynawowej hali z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, otoczonym obejściem i kaplicami bocznymi. Początkowo planowano budowę dwóch wież, jednak tylko jedną z nich wybudowano. Świątynia uzyskała miano najpiękniejszego Kościoła w Szczecinie. W szczytowym momencie Kolegiata posiadała wieżę o wysokości 108 metrów. Co uczyniło ją jednym z najwyższych budynków Księstwa Pomorskiego.
Wieża była ozdobiona koroną, orłem i inicjałami królewskimi. Zamontowany był również zegar. Zwieńczona była barokowym dwukondygnacyjnym hełmem z prześwitami. konstrukcja w górnej części wieży była wykonana z dębiny obłożonej łupkiem i ołowiem. Dla porównania dzisiejsza wieża Bazyliki archikatedralnej św. Jakuba ma wysokość 110,18 m. natomiast najwyższy obecnie budynek Szczecina Pazim liczy 113 metrów.
Źródło: encyklopedia.szczecin.pl
Źródło: encyklopedia.szczecin.pl
oprac. Jan Iwańczuk
Miejsce pochówku Gryfitów
Jako pierwszy został pochowany w 1278 jego fundator Barnim I. Pochówki rodziny książęcej odbywały się do roku 1346 roku. Oprócz Barnima I pochowani zostali Matylda – żona Bogusława IV, Beatrycze – żona Barnima I, Matylda – kolejna żona Barnima I, Elżbieta – żona Ottona I, ks. szczecińskiego oraz sam Otto I, książę szczeciński.
W XVI wieku z polecenia księcia Jana Fryderyka zostaje rozebrany kościół św. Ottona. W związku z tym wszystkie szczątki książąt przeniesiono do Kościoła Mariackiego. W tymże stuleciu podjęto pracę nad budową książęcej krypty grzebalnej w północnym skrzydle szczecińskiego zamku, zakończone w 1577. Przeniesiono do niej 6 sarkofagów z kościoła mariackiego.
Kościół Mariacki w czasie reformacji
W latach 30 XVI wieku Książęta Pomorscy z dynastii Gryfitów na sejmie w Trzebiatowie, mimo sprzeciwu biskupa kamieńskiego – Erazma Manteuffla oraz części szlachty i niektórych miast, przyjęto uchwałę o wprowadzeniu w Księstwie Pomorskim protestantyzmu. Miało to również przełożenie na historię Kościoła Mariackiego. Przechodzi w ręce Gminy Protestanckiej.
W budynkach kolegialnych w październiku 1543 roku zostało utworzone Pedagogium Książęce. W roku 1667 Pedagogium zostało zamknięte, jego funkcję przejęło Gimnazjum Karolińskie utworzone przez Szwedów panujących wówczas w Szczecinie. Sam zaś kościół pełni w dalszym ciągu funkcję sakralną.
Źródło: https://dawnagrafika.muzeum.szczecin.pl/
Tragiczny pożar
Wieża i sam kościół kilkukrotnie płonął. W 1579 spłonął po raz pierwszy. Drugi poważny pożar miał miejsce podczas oblężenia Szczecina przez Brandenburczyków w 1677, spłonął dach i hełm wieży, a sklepienia naw runęły. Początkiem pożaru było uderzenie kuli armatniej wystrzelonej przez oblegających. Odbudowany został w latach 1734-1735 w zbarokizowanej formie. Wtedy otrzymał nową wieżę wg projektu Corneliusa von Wallrawe.
Jednak w roku 1789 doszło do tragicznego w skutkach pożaru kolegiaty. Tym pożar spowodowany został uderzeniem pioruna. Po pożarze Kościół Mariacki już nigdy się nie podniósł. Przez blisko 40 lat leżał w gruzach po czym w 1829 zapadła decyzja o jego rozbiórce. Ostateczne w 1830 został rozebrany. O Kolegiacie pozostała jedynie nazwa ulicy (Mariacka) oraz budynek Gimnazjum Mariackiego, który został zbudowany w jej miejscu w roku 1832 roku.
Źródło fotografii: https://dawnagrafika.muzeum.szczecin.pl
Źródło: https://dawnagrafika.muzeum.szczecin.pl/
Pozostałości Kościoła Mariackiego
Źródło: encyklopedia.szczecin.pl
Autor Kapitel
Źródło: encyklopedia.szczecin.pl
Autor Evangelische Kirche in Mecklenburg-Vorpommern
Źródło: encyklopedia.szczecin.pl
Autor Siegfried Graewer
Źródlo:
1. Szczecin na przestrzeni wieków, pod redakcją Edwarda Włodarczyka, 13 Muz, Szczecin 1995
2. Szczecin na starych rycinach XVI-XX wiek, Tadeusz Białecki, Szczecin 1995
3. Encyklopedia Szczecin, pod redakcją Tadeusza Białeckiego, Szczecin 1999
4. https://szczecin.naszemiasto.pl/ponad-750-lat-temu-w-szczecinie-rozpoczela-sie-budowa/ar/c1-2719992
5. http://encyklopedia.szczecin.pl/wiki/Kościół_Mariacki_w_Szczecinie (Autor opracowania: Jan Iwańczuk)
6. http://encyklopedia.szczecin.pl/wiki/Reformacja_na_Pomorzu (Autor opracowania: Jan Skolimowski)
7. wikipedia.pl
8. http://www.transodra-online.net/pl/node/17167
