Historyczne państwo, którym przez 600 lat władali książęta pomorscy z dynastii Gryfitów. Rozciągało się po obu stronach Odry. Od Rugii po Słupsk
Księstwo pomorskie (łac. Ducatus Pomeraniae, niem. Herzogtum Pommern) Okresowo było lennem polskim, duńskim, Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Księstwo nierozerwalnie jest związane z dynastią Gryfitów. Brakuje informacji czy we wczesnym średniowieczu istniała jednolita jednostka państwowa. Wymieniany jest gród Wineta istniejący do XI. Wineta była grodem o dużym znaczeniu handlowym. W wieku X ziemie leżące na wschód od Odry należało przejściowo do państwa Polan – Mieszka I oraz Bolesława I Chrobrego. Właśnie Bolesław Chrobry w roku 1000 ustanowił biskupstwo w Kołobrzegu. Jak donosi kronika Galla Anonima kontrolę nad tym terenami stracił król Bolesław II Szczodry. Inne źródla donoszą o utracie Pomorza już około 1018 roku.
W 1046 Cesarz rozstrzygał spór polsko-czesko-pomorski, w którym po raz pierwszy wzmiankowany jest książę pomorski – Siemyśl i występujący jako władca mu równoważny – książę polski – Kazimierz Odnowiciel. Od 1185 roku Księstwo pomorskie pozostawało pod dominacją duńską.
Źródło: wikipedia.pl
W wieku XII losy Pomorza i Polski przecinają się ponownie w wyniku najazdu Bolesława Krzywoustego. Wyprawy odbyły się w 1116, 1119 i 1121. Ten ostatni przyniósł opanowanie Pomorza przez Bolesława Krzywoustego. Pomorze zostaje podzielone na cztery części: Pomorze Gdańskie z Gdańskiem znalazło się pod bezpośrednią kontrolą Polski, w której książę Bolesław ustanowił swojego namiestnika; księstwo słupskie ze Słupskiem i Sławnem stało się polskim lennem rządzonym przez księcia Racibora, a Pomorze Zachodnie z Kamieniem, Kołobrzegiem i Białogardem polskim lennem rządzonym przez księcia Warcisława.
W czasie podczas wojen pomorsko-polskich po raz pierwszy w oficjalnych dokumentach wzmiankowani są Gryfici wraz Warcisławem I, księciem Pomorskim. Właśnie Warcisława I uznaje się jako protoplastę dynastii Gryfitów, rządzącyh Pomorzem do roku 1637.
Źródło: wikipedia.pl
Dynastii Gryfitów udało się utworzyć państwo po stronach Odry. Takie położenie sprawiało, że byli na przemian wasalami Polski, Saksonii, Danii, Brandenburgii. W XIII w. wybijają się na niezależność w ramach Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Pozwoliło im to uczestniczyć w Sejmie Rzeszy. Jednak ziemia bytowsko-lęborska była lennem polskim ze względu, że leżała juz poza granicami Cesarstwa.
Tendencja dzielenia państwa wśród innych członków dynastii dotarła i na Pomorze. Spowodowało to, że Księstwo Pomorskie było okresowo podzielone na dzielnice ze stolicami w Kamieniu, Bardzie (Barth), Darłowie, Dyminie (Demmin), Wołogoszczy (Wolgast). Od XIV w. ustalił się podział na księstwo szczecińskie i księstwo słupsko-wołogoskie. Okresowo niezależne było też Margrabstwo Nowogardu.
W 1348 Barnim III Wielki został uznany za bezpośredniego lennika cesarza.
W 1456 (za panowania Warcisława IX) powstał Uniwersytet w Greifswaldzie – pierwszy uniwersytet w księstwie, najstarszy uniwersytet na całym Pomorzu i jeden z najstarszych w krajach nadbałtyckich i w Europie Środkowej.
Wyspa Rugia (Rana) została podbita przez Duńczyków w roku 1168, a książę Jaromar I dał początek dynastii książąt rugijskich rządzących księstwem jako wasale królów duńskich do roku 1325. Potem księstwo rugijskie przypadło dynastii Gryfitów. Formalnie zostało włączone do księstwa pomorskiego w 1478.
Po reformie Rzeszy Księstwo Pomorskie weszło początkowo w skład okręgu saskiego, a następnie – górnosaskiego.
W 1248 oddzielnym księstwem Rzeszy zostało biskupstwo kamieńskie z siedzibą w Kołobrzegu. W latach 1570-1637 było w rękach książąt pomorskich. Istniało formalnie do 1650 roku.
Podziały księstwa
Zjednoczone było do 1160 i w latach: 1264-1295, 1478-1531, 1625-1637. Dzielnicowe księstwa to:
- Księstwo dymińskie (1160-1264)
- Księstwo szczecińskie (1160-1264, 1295-1523, 1532-1625)
- Księstwo słupskie (ok.1210/1368-1478)
- Księstwo sławieńskie (1190-1238)
- Księstwo wołogoskie (1295-1478)
- Księstwo szczecineckie (1368-1390)
- Księstwo bardowskie (1376-1478, 1569-1625)
- Księstwo stargardzkie (1377-1478)
- Księstwo darłowskie (1569-1625)
- Księstwo wołogosko-słupskie (1532-1625)
Ostatni męski przedstawiciel Gryfitów – książę Bogusław XIV zmarł w 1637 roku. W okresie jego rządów państwo narażone było na skutki wojny trzydziestoletniej – było okupowane przez cesarskie wojska Wallensteina, a następnie znalazło się pod protektoratem Szwecji. Państwo ostatecznie upadło w wyniku pokoju westfalskiego z 1648 (do udziału w negocjacjach zostali dopuszczeni również pomorscy dyplomaci), który podzielił je na dwie strefy: zachodnią – szwedzką (ze Szczecinem) oraz wschodnią – brandenburską (z Kołobrzegiem).
Ostatnią przedstawicielką dynastii Gryfitów była księżna słupska Anna de Croÿ, córka Bogusława XIII. Zmarła w 1660
Źródło:
1. pomeranica.pl
2. wikipedia.pl
3. Encyklopedia Szczecina tom 1, A-0, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999
Dawid Klich | 13.10.2019, 14:22 | Historia