Gryfici panowali Pomorzem od około 1046 do 1637 czyli 600 lat. Nazwa rodu Gryfitów ukształtowała się w wieku XV i została zaczerpnięta od znajdującego się w Herbie Gryfa.

Nie jest znana dokładna data kiedy Gryfici ukształtowali sie jako dynastia. Wiemy jednak, że są pochodzenia słowiańskiego. Przyjmuje się, że wykształciła się we wczesnym średniowieczu. Najstarszy zapis historyczny mówiący o księciu pomorskim Siemomyśle (łac. Zemusil) pochodzi z 1046. W okresie późniejszym pojawia się w okresie walk Bolesława Krzywoustego o Pomorze w kronice Galla Anonima z 1113 jest wzmianka o imionach kilku książąt pomorskich:

  • Świętobora, który jakoby rządził tylko w okręgu kołobrzeskim, ale miał pochodzić od władającego całym Pomorzem Zachodnim Siemomysła (łac. Zemusila); był silnie związany z Piastami,
  • Gniewomira z Czarnkowa nad Notecią,
  • nie znany z imienia księcia obleganego w Kołobrzegu

Dość często przyjmuje się, aczkolwiek niezbyt pewnie udokumentowaną, genealogię wywodzącą Gryfitów od Siemomysła, którego synem miał być wyżej wspomniany Świętobor „kołobrzeski”, a dalej znani już lepiej bracia Warcisław I i Racibor I.

Istnieją słabo udowodnione hipotezy, że władcami Pomorza mogli być także:

  • Świętopełk, (syn Mieszka I);
  • Wrytsleof, który przebywał w r. 1026 na dworze Kanuta II Wielkiego w Anglii (Kanut II Wielki był synem siostry Bolesława Chrobrego – Świętosławy (Sygrydy, Gunhildy);
  • Dytryk, syn Świętopełka.
Herb Dynastii Gryfitów

Dodatkowo Gall Anonim wspomina o Białogardzie jako mieście królewskim. Za pierwszego historycznego pierwszego z Gryfitów uważa się Warcisława I, który wraz z bratem Raciborem pojawiają się na kartach historii w 1124. Po podboju przez Bolesława Krzywoustego powstaje ośrodek władzy książeckiej w Kamieniu. Po śmierci Warcisława I zapewne w 1135 władzę obejmuje Racibor I. W 1156 umiera Racibor po nim władzę przejmują jego synowie Władysław I, Bogusław I oraz Kazimierz I. Właśnie od Bogusława I wywodzą się późniejsi władcy Pomorza Zachodniego aż po Bogusława XIV. Bogusław XIV zmarł bezpotomnie w 1637.

Warcisław I pierwszy udokumentowany Gryfita
Dynastia Gryfitów

Nad całym Pomorzem panowali:
Warcisław I 1106 (nie później niż 1124) – 1135
Racibor I (1106) 1135 – 1155 (1156)
Bogusław I i Kazimierz I 1155 (1156) – 1187
Bogusław II i Kazimierz II 1187 – 1220/21

Po 1220 Księstwo Pomorskie ulega rozbiciu na mniejsze księstwa (okresowo jednoczone), z których najważniejsze były Księstwo Wołogoskie i Księstwo Szczecińskie. Całością Księstwa Pomorskiego władali:
Barnim I Dobry 1264 – 1278 (w Szczecinie)
Bogusław IV 1278 – 1295; od 1294 wspólnie z Barnimem II i Ottonem I

W 1295 księstwo podzielono na szczecińskie i wołogoskie (które ulegały dalszym podziałom). Zjednoczonym w roku 1478 Księstwem Pomorskim władali:
Bogusław X 1478 – 1523
Jerzy I i Barnim IX Pobożny 1523 – 1531
Barnim IX Pobożny i Filip I Wołogoski 1531 – 1532

W 1532 Księstwo Pomorskie znów zostaje podzielone – do 1625
Bogusław XIV 1625 – 1637
Linia szczecińska Gryfitów
Warcisław I: 1106 (przed 1124) – 1134/35 (z siedzibą w Kamieiu Pomorskim, a po 1127 w Uznamiu (niem. Usedom)
Racibór I 1135/36 – 1155/56 (z siedzibą w Uznamiu)
Bogusław I 1155/56 – 1187 (z siedzibą w Uznamiu i prawdopodobnie Szczecinie)
Bogusław II 1187 – 1220/21
Barnim I Dobry 1220/21 – 1278 (siedziba w Szczecinie)
Bogusław IV 1254/55 – 1309
Barnim II 1274 – 1295
Otto I 1295 – 1344
Barnim III Wielki 1344 – 1368
Kazimierz III 1368 – 1372, z bratem Świętoborem I (III)
Świętobór I (III) 1368 – 1372 – 1413, w tym z bratem Bogusławem VII 1373 – 1404
Bogusław VII 1372–1404 z bratem Świętoborem I (z siedzibą w Grozwinie?)
Otto II 1413–1428
Kazimierz V 1413 – 1434, w tym z Ottonem II 1413 – 1428
Joachim Młodszy 1434 – 1451
Otton III 1451 – 1464
Eryk II 1464–1474 (wołog.-słup.)
Warcisław X Wołogoski 1464 – 1478 i Eryk II 1464 – 1474
Bogusław X Wielki 1474 – 1523 (książę całego Pomorza od 1478)
Jerzy I 1523-1531
Filip I 1531 – 1532 (współrządca ze stryjem, Barnimem, później księstwo wołogoskie)
Barnim IX/XI Pobożny (Stary) 1541 – 1569 (ale od 1523 jako współrządca Jerzego I – bez dzielnicy, a od 1532 objął ziemie na wschód od Odry);
Jan Fryderyk 1569 – 1600
Barnim X/XII Młodszy 1600-1603
Kazimierz VII/IX 1603
Bogusław XIII 1603 – 1606
Filip II 1606 – 1618
Franciszek I 1618 – 1620
Bogusław XIV 1620 – 1637

Źródło:
1. pomeranica.pl
2. wikipedia.pl
3. Encyklopedia Szczecina tom 1, A-0, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999

Dawid Klich | 01.10.2019, 06:21 | Historia