Miedzianka (Kupferberg) miasto, którego nie ma. Do napisania tego artykułu pchnęła mnie lektura książki Filipa Springera Miedzianka. Historia znikania. Książki o tytułowej Miedziance mieście, które po siedmiu wiekach zapadło się pod ziemią.
Fotopolska_65110
Przedwojenna Miedzianka

Jej bogactwa stały się jej przekleństwem. Miedziana Góra na zboczach, której leży Miedzianka, była bogata w różnego rodzaju złoża znane już najprawdopodobniej już od 1156 gdy odkrył je w na wpół-legendarny Laurentius Angelus – Walończyk. Pierwszą pewną wzmianką o Miedziance jest zapiska w kronice znanego historyka, proboszcza katolickiej parafii w Miedziance, Johannesa Kaufmanna (po przejściu w stan spoczynku był on zatrudniony w bibliotece Grafa Schaffgotscha w Cieplicach), który mówi, iż przed rokiem 1311 panem ziem późniejszej Miedzianki był Conrad Bavarus.

Fotopolska_253302Przedwojenna Miedzianka

Historia Miedzianki to nieustanne wzloty i upadki górnictwa. Zmieniają się właściciele chcący się dorobić fortuny w tym małym miasteczku nieopodal Jeleniej Góry (Hirschberg). Wiadomo jedno Kupferberg (Miedzianka) zawsze opiera się większym zniszczeniom wojennym. Po zamknięciu kopalń czyli od połowy wieku XIX Miedzianka zaczęła egzystować jako miejscowość wypoczynkowo-turystyczna. Jej położenie, niezwykły klimat i sława w Prusach sprawiały, iż Miedzianka stała się celem wielu wczasowiczów. Sławę miastu przynosiło też “Złoto z Miedzianki”, czyli piwo produkowane w miejscowym browarze. Władze miejskie reklamują Kupferberg jako “Najmniejsze Miasto w Niemczech”. Miedzianka we wspomnieniach przedwojennych mieszkańców jawi się jako oaza spokoju. Znajduje się tutaj szkoła, wspomniany browar ze złotem Miedzianki słynne piwo “Kupferberg Gold” , apteka, sklepy. Miedzianka choć mała jest samowystarczalna. Przyszłość wydaje się świetlana aż w 1939 roku wybucha II Wojna Światowa. Przychodzi rok 1945 i wkracza do miasta Armia Czerwona. Na mocy porozumień “Wielkiej Trójki” Miedzianka przekazana jest Polskiej Administracji.

Fotopolska_88178Przedwojenna Miedzianka

Niestety przychodzi rok 1948 i … rozpoczęcie rabunkowej eksploatacji złóż rudy uranu. Górnicy, których wspomnienia zebrał Filip Springer opisują, że wydobycie polegało na podążaniu za rudą uranu bez względu co jest nad nimi. Opisywali, że czasami dokopywali się do piwnic domów. Zakładano wtedy prowizoryczne stemple. Z czasem gdy domy chyliły się, zapadały pękały zaczęto ewakuować mieszkańców. Ci, którzy pozostawali zaczęli powoli dewastować domy. Zrywali podłogi, dachy by pozyskać drewno na opał. Opustoszałe domy stały się szybko tanim i łatwym “składem budowlanym” bogatym w cegły. Pomimo 450-letniej historii miasta, jego walorów architektonicznych i krajobrazowych, podjęta została decyzja o całkowitej likwidacji osady. W 1967 roku żołnierze wysadzili w powietrze kościół ewangelicki, wkrótce wprowadzono zakaz remontu domów. Do dziś trwa dyskusja kto jest winny? Polacy czy Rosjanie?

Fotopolska_65076Miedzianka w stanie “agonii”

Magda Piekarska: Zna pan przymiotnik “poniemiecki”?

Filip Springer: Jasne. On się wciąż pojawia na Ziemiach Odzyskanych. Poniemieckie są skarby w ziemi, poniemieckie domy, poniemieckie gazety znalezione na strychu, cmentarze. W mojej książce jest kilka poniemieckich pocztówek z Miedzianki, wtedy jeszcze Kupferbergu. Pokazują czas świetności tego miasteczka.

“Poniemiecki” przez lata oznaczał obcy, nie swój. Przez to wydaje się kluczem do zrozumienia i historii Miedzianki, i tysięcy innych dolnośląskich miasteczek, które się w niej odbijają. Nie zapadły się pod ziemię, ale przez lata powojenne niszczały. Zaniedbywane, bo nie nasze.

– Na Dolnym Śląsku ta historia znikania co i rusz wychodzi spod ziemi. Te legendy, opowieści o ukrytych w ziemi skarbach. O Niemcach, którzy tu byli i mogą chcieć wrócić. O znikających zamkach, pałacach. Rozgrabionych zabytkach, po których zostały tylko ruiny. Albo tylko ślady w pamięci.

Fragment wywiadu Filipa Springera dla http://wroclaw.gazeta.pl

Źródło:

  • Filip Springer: Miedzianka. Historia znikania. Wyd. 1. Wołowiec: Czarne, 2011
  • http://wroclaw.gazeta.pl
  • http://wikipedia.pl

Źródło fotografii:

  • http://fotopolska.eu

Dawid Klich | 26.01.2015, 23:22 | Historia